Afvallen, terwijl bewegen moeilijk, zo niet onmogelijk is. Kent u het probleem? Ik (Tom) heb ook overgewicht gehad. Ik sportte normaal 5 tot 6 keer in de week en hield ook met mijn voeding rekening tijdens het vele sporten. Voor de voetbaltraining nog wat groenten of voor het hardlopen nog een banaan. Helaas kreeg ik een vervelende sportblessure en moest ik revalideren. Ik kon een jaar lang niet op mijn oude niveau sporten, bewegen was voor mij onmogelijk. In deze coronapandemie lijkt hetzelfde te gebeuren: velen van ons willen heel graag sporten en bewegen, maar het is niet mogelijk door in dit geval de huidige situatie. Ook door het vele thuiszitten is het aanlokkelijk om wat meer en wellicht ook ongezonder te gaan eten. Ik begrijp dan ook heel goed dat het lastig is om overgewicht te voorkomen als je niet kan bewegen.
Gedurende deze pandemie is overgewicht een groot probleem geworden. Sterker nog, het was al een enorm groot probleem [1]. In Nederland heeft namelijk al de helft van de mensen overgewicht. Tijdens de Corona Crisis is dit alleen maar erger geworden: onder de streep zijn we in Nederland 5 miljoen kilogram aangekomen in 2020 [2]. Ook onder kinderen was dit een groot probleem: één op de drie kinderen is tijdens de lockdown ongezonder gaan eten en bewegen [3]. De coronapandemie heeft laten zien dat er eigenlijk een tweede pandemie op komst is: de pandemie van chronisch overgewicht. Zo hebben we gezien dat een groot deel van de patiënten in de ziekenhuizen overgewicht of andere lichaamsaandoeningen hadden. Dit komt grotendeels door ongezonde voeding bij volwassenen.
Dit probleem begint vaak al bij kinderen en is in al die jaren alleen maar groter geworden. Emely de Vet, hoogleraar Consumptie en Gezonde Leefstijl, vat het mooi samen: ‘Zonder aandacht voor leefstijl blijft de zorg eigenlijk dweilen met de kraan open’ [1]. Een explainer van de NOS [4] legt de hele situatie nog eens haarfijn uit.
Zonder aandacht voor leefstijl blijft de zorg eigenlijk dweilen met de kraan open.
Tijdens de lockdown in Nederland gaven mensen met obesitas vaker aan meer en ongezonder te hebben gegeten in de afgelopen maanden en meer ongezonde maaltijden te hebben besteld dan normaal [5]. Ook in andere landen is dit patroon zichtbaar. Een mogelijke verklaring hiervoor is de stress die mensen ervaren, die is ontstaan door de pandemie. Je kunt je niet meer vrijuit bewegen, niet meer alles doen wat je wil en je moet telkens voorzichtig zijn. ‘Stress is een logische psychologische reactie op een pandemie’, stelt Maartje Poelman, professor Consumptie en Gezonde Levensstijl aan de Universiteit van Wageningen, dan ook eerder dit jaar [6]. Externe factoren, zoals een pandemie met een lockdown tot gevolg, kunnen dus een grote invloed hebben op het eetgedrag van mensen.
BOX 013
Het is belangrijk om mensen te helpen om een gezond gewicht te behouden. Vooral omdat we weten dat overgewicht gedurende de kinderjaren invloed heeft op de gezondheid in de volwassenjaren [7]. Wij vinden het dan ook belangrijk om dit probleem aan te pakken in de kinderjaren. Daarom zullen we ons ook richten op zowel kinderen van de basis- als de middelbare school. Het leefpatroon van een 60-jarige man kan natuurlijk veel moeilijker veranderd worden dan dat van een 12-jarig kind dat volop in de groei zit en veel te leren heeft.
Wij besloten ons op voeding te richten in plaats van bewegen. Hoewel beide aspecten belangrijk zijn bij het gezonde leefpatroon van kinderen, is de meeste winst te boeken met gezonde voeding. Je kunt wel afvallen zonder te sporten, maar je kunt niet afvallen door alleen met sporten bezig te zijn [8]. Het voedingscentrum stelt dus dat voeding voor het grootste gedeelte bepaalt hoeveel een persoon kan afvallen.
De BOX013 is een gezonde lunchbox die wekelijks langs wordt gebracht bij gezinnen uit lagere klassen.
Daarom introduceren wij de BOX013: een gezonde lunchbox die wekelijks langs wordt gebracht bij gezinnen uit lagere klassen. Dit om de kinderen een steuntje in de rug te geven nu zij weer terug naar school kunnen, met als doel overgewicht te verminderen bij kinderen in de gemeente Tilburg. Natuurlijk kunnen ook kinderen uit de hogere klasse een dergelijke lunchbox krijgen. Deze zullen de ouders echter zelf moeten betalen.
Eigen keuzes zorgen voor motivatie
Kinderen kunnen zelf kunnen bepalen wat zij meenemen naar school. De ouders kunnen hen hier natuurlijk bij helpen of in stimuleren. Als je deze kinderen zelf laat kiezen, geef je hen een gevoel van autonomie, een gevoel dat ze het zelf hebben geregeld. Hierdoor krijgen zij meer zelfvertrouwen. Bovendien ervaren zij hierdoor een gevoel van competentie: zij zijn zelf in staat om gezonde keuzes te maken. De BOX013 zorgt er ook voor dat kinderen een gemeenschappelijk onderwerp hebben om over te praten. Daarnaast voorkomt het hopelijk dat kinderen met overgewicht worden gepest. Kinderen kunnen zo uit een sociaal isolement komen, ze horen er bij, wat tot een gevoel van sociale verbondenheid kan leiden. Autonomie competentie en sociale verbondenheid kunnen samen zorgen voor intrinsieke motivatie [9]. Dat betekent dat zij zelf gemotiveerd zijn om er een gezonde levensstijl op na te houden, ze hebben geen beloning nodig.
Deze eigen keuzes worden geregeld via een app (of website). Voor middelbare schoolkinderen wordt het menu in een soort McDonald’s-achtige vorm weergegeven, waarbij kinderen kunnen kiezen welke producten zij willen toevoegen aan hun dag- en weekmenu. Hier zit een calorieënmeter bij met een minimum en een maximum aantal calorieën. Door middel van adviezen wordt gevarieerd eten gestimuleerd. Voor basisschoolkinderen is het volgende geregeld: zij kunnen op maandag kiezen voor bijvoorbeeld een boterham, pakje melk en een banaan, waarna zij voor dinsdag hun nieuwe ‘menu’ samen kunnen stellen. Dit wordt allemaal geanimeerd gedaan om het zo leuk mogelijk te maken voor kinderen.
Ouders moeten nadat het kind zelf een weekmenu heeft samengesteld, dit goedkeuren, waarna het naar de leverancier wordt gestuurd. Hoewel ouders dus wel toezicht hebben, is het belangrijk dat zij in overleg te gaan met het kind en niet zelf dingen aanpassen, om zo de autonomie van het kind te waarborgen. Op deze manier wordt het kind gestimuleerd zelf na te denken over zijn of haar voedingspatroon.
De BOX 013 is dus dé oplossing om het groeiende probleem van overgewicht te bestrijden dat tijdens de lockdown onder een vergrootglas is komen te liggen. Veel kinderen zitten gestrest thuis, bewegen minder en eten een stuk ongezonder, vooral door ongezonde tussendoortjes [10]. Nu kinderen weer naar school gaan, willen we ze een gezonde maaltijd aanbieden om overgewicht terug te dringen. Als uiteindelijk blijkt dat de BOX 013 er voor heeft gezorgd dat overgewicht onder kinderen is afgenomen, willen we de box in meerdere gemeentes invoeren. Idealiter hopen we dat ouders dit lezen en zich afvragen waarom zij dit niet hebben in hun eigen gemeente. Want zeg nu zelf, wie gunt zijn kind nu geen gezonde en gelukkige toekomst?
Referenties
[1] De Ree, H. (2021, 21 maart). Coronavirus schudt ons wakker: ‘We moeten veel gezonder gaan leven en eten’. de Gelderlander. Geraadpleegd van https://www.gelderlander.nl/wageningen/coronavirus-schudt-ons-wakker-we-moeten-veel gezonder-gaan-leven-en-eten~abc9d117/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
[2] Knegt, J. (2021, 9 maart). Zijn Nederlanders echt ‘miljoenen coronakilo’s’ aangekomen? de Volkskrant. https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/zijn-nederlanders-echt -miljoenen-coronakilo-s-aangekomen~b0634f97/
[3] Maastricht UMC+. (2020, 14 september). Leefstijl van kinderen beïnvloed door corona maatregelen. Geraadpleegd van https://www.mumc.nl/actueel/nieuws/leefstijl -van-kinderen-beinvloed-door-corona-maatregelen#:%7E:text=Uit%20de %20onderzoeksresultaten%20blijkt%20onder,vorig%20jaar%20rond%20dezelfde%20tijd
[4] NOS op 3. (2020, 19 september). Obesitas: die andere pandemie [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=w868lId846c
[5] Durlacher, D. C. S. (2021, 3 februari). Hoogopgeleiden en mensen met obesitas eten ongezonder tijdens lockdown. WUR. Geraadpleegd van https://www.wur.nl/nl/show /Hoogopgeleiden-en-mensen-met-obesitas-eten-ongezonder-tijdens-lockdown.htm [6] Rajkumar, R. P. (2020). COVID-19 and mental health: A review of the existing literature. Asian Journal of Psychiatry, 52, 1-5. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.102066
[7] Rössner, S. (1998). Childhood obesity and adulthood consequences. Acta Paediatrica, 87(1), 1–5. https://doi.org/10.1111/j.1651-2227.1998.tb01375.x
[8] Voedingscentrum. (z.d.). Wat helpt beter bij het afvallen, minder eten of meer sport en bewegen? Geraadpleegd op 8 juni 2021, van https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-
en-antwoord/afvallen-en-gewicht/wat-helpt-beter-bij-het-afvallen-minder-eten-of-meer-sport en-bewegen.aspx
[9] Van den Top, J. E. (2017). De rol van structuur en autonomie in het aanwakkeren van intrinsieke motivatie bij kinderen. (Master’s thesis). Geraadpleegd van https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/352076
[10] Metro. (2020, 14 september). Overgewicht bij veel kinderen in coronatijd door “tussendoortjes”. Metronieuws.nl. Geraadpleegd van https://www.metronieuws.nl/lifestyle /fit-gezond/2020/09/overgewicht-kinderen-coronatijd-tussendoortjes/
