Authors: Pim van Pol, Roan Besems, Maxim Notermans, Eline Verdijsseldonk, Sarah Doedee.
De uitbraak van Covid-19 bracht vele uitdagingen met zich mee in de geestelijke gezondheidszorg, voornamelijk onder jongeren. Bijna 52% van de jongeren is bang blijvende mentale klachten over te houden als gevolg van de sociale isolatie. Door maatregelen om het virus tegen te gaan werden steeds meer jongeren sociaal geïsoleerd. Sociale isolatie is het gebrek aan een ondersteunend sociaal netwerk, zoals vrienden en familie. Tijdens de covid-19 pandemie is de geestelijke gezondheidszorg onder de status crisis geschaald. Maar zoals geldt voor elke uitdaging, bracht de pandemie ook kansen met zich mee. Deze kansen zijn dan ook een populair onderwerp van onderzoek. Zo volgde er een studie die zich richtte op de vooruitgang van Telehealth als gevolg van de covid-19 pandemie. Diverse medische hulpverleners ontdekten de mogelijkheden van digitale middelen in de geestelijke gezondheidszorg en hebben dit toegepast in hun behandelingen. Maar hoe werkt de digitale gezondheidszorg dan? En wat kunnen we ermee bereiken? Om hier inzicht in te krijgen onderzochten wij wat er inmiddels bekend is over Telehealth, wat de voor en nadelen zijn en hoe we hier ook na de covid-19 pandemie mee om moeten gaan.
Wat is Telehealth?
Telehealth is het aanbod van gezondheidszorg door professionals die gebruik maken van informatie en communicatietechnologieën voor het uitwisselen van informatie over de diagnose, behandeling, voorkoming van ziekte en blessures en het doen van onderzoek ten behoeve van het verbeteren van de gezondheid van het individu.
Het digitaal aanbieden van geestelijke gezondheidszorg heeft als doel om deze voor iedereen sneller en toegankelijker te maken
Waarom is Telehealth de oplossing?
Eenzaamheid en sociale isolatie hebben negatieve gevolgen voor zowel de mentale als fysieke gezondheid van de bevolking. Telehealth geeft de mogelijkheid voor individuen om inzicht te krijgen in gedachten, stemmingen en gedragingen. Dit draagt bij aan hun emotionele bewustzijn. Het vergroten van emotioneel bewustzijn kan de gevolgen van sociale isolatie verminderen. Mensen die elke dag hun emotionele toestand bijhouden, zouden een gevoel van autonomie ervaren over hun gedachten en acties en worden herinnerd aan hun behaalde doelen. Dit zorgt ervoor dat ze controle over hun welzijn ervaren, wat mentale klachten vermindert. Daarnaast maakt Telehealth de mentale gezondheidszorg toegankelijker. Een klein deel van de mensen met mentale problemen zoekt hiervoor professionele hulp. Het flexibele karakter van Telehealth en het gegeven dat deze ingezet kan worden wanneer de cliënt dit wil, maakt de drempel lager om hulp te zoeken. Ditzelfde principe geldt voor de vorm van contact dat Telehealth biedt. Mensen met mentale problemen hebben namelijk de neiging om sociaal contact uit de weg te gaan. Telehealth maakt het mogelijk om therapie te volgen via bijvoorbeeld videoconferenties. Door de fysieke afstand wanen cliënten zich veilig. Dit zorgt ervoor dat zij sneller de keuze maken om hulp te zoeken.
Wat we erover weten
Het gebruiken van Telehealth voor de behandeling van mentale problemen van jongeren ziet vooral toe op autonomie. Jongeren tussen de 18 en de 25 jaar bevinden zich op het punt van volwassen worden. Zij zijn ervan overtuigd dat autonomie een groot deel uitmaakt van hun volwassen identiteit en dat zij hun eigen problemen op moeten lossen.
Autonomie is de zelfstandigheid om eigen keuzes te maken en zelfstandig te werk te gaan
Deze overtuigingen zijn in lijn met de individualisering van jongeren en theorieën over de ontwikkeling van volwassen autonomie. Telehealth geeft deze specifieke groep het gevoel van autonomie omdat de hulp die zij krijgen sterk afhankelijk is van hun eigen betrokkenheid en inzet. Volgens deze theorie zou Telehealth daarom erg geschikt zijn om mentale gezondheidszorg geschikter te maken voor jongeren. Theorieën over communicatie zijn echter minder positief. Het contact tussen therapeut en cliënt bestaat uit verbale en non-verbale communicatie. Het belang van non-verbale communicatie is uitgebreid onderzocht in literatuur over communicatietheorie. Deze literatuur benadrukt dat sociaal contact cruciaal is voor het overbrengen van emoties en het sterken van de sociale band tussen behandelaar en cliënt. Dit wordt voornamelijk gestimuleerd door non-verbale communicatie. In Telehealth kan deze vorm van communicatie niet altijd effectief naar voren komen.
Meerdere onderzoeken naar de effectiviteit van Telehealth zijn al gedaan en de resultaten lijken overwegend positief. Een studie gepubliceerd in het tijdschrift “JAMA Psychiatry” vergeleek online therapie met face-to-face therapie voor adolescenten met depressie. De resultaten toonden aan dat online therapie even effectief was als fysieke therapie in het verminderen van depressieve symptomen en het verbeteren van het welzijn van de jongeren. Het academisch tijdschrift “Journal of Affective Disorder” publiceerde een meta-analyse over de effectiviteit van online interventies voor angststoornissen bij kinderen en jongeren. In een meta-analyse worden meerdere onderzoeken samengevat. De analyse toonde aan dat online therapieën een significante bijdrage hebben aan het verminderen van angstsymptomen.
Een kritische noot mag echter ook geplaatst worden. Er is nog weinig onderzoek gedaan in de Nederlandse context. En hoewel de hele wereld te maken heeft met de gevolgen van covid-19, kan het voorkomen dat Nederlandse jongeren andere problematiek ervaren dan in andere landen.
De toekomst van Telehealth
Onderzoek lijkt positief te zijn over gebruik van Telehealth maar belangrijk onderzoek ontbreekt
Autonomie en flexibiliteit zorgen voor grotere betrokkenheid, wat deze vorm van mentale gezondheidszorg specifiek voor jongvolwassenen geschikt maakt. In de literatuur ontbreekt echter nog informatie over hoe de tekortkomingen van Telehealth aangepakt moeten worden. Er werd bijvoorbeeld in een paper gesteld dat het digitaal aanbieden van de geestelijke gezondheidszorg de reikwijdte vergroot en kosten-effectief maakt, maar dat dit de nodige risico’s van onpersoonlijkheid met zich mee kan brengen. Iedereen ervaart mentale gezondheidsproblemen anders, al helemaal in een tijd van isolatie, dus het is belangrijk om iedereen een persoonlijke behandeling te geven. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door het stellen van doelen in een app, zodat specifieke symptomen gevolgd kunnen worden of een gepersonaliseerde interventie toegepast kan worden. De toepassing van deze ideeën, wat nu in de werkelijkheid nog ontbreekt, zou Telehealth nog effectiever maken. En dan kijken wij positief naar de toekomst van de mentale gezondheidszorg.
